Skutki likwidacji ulgi abolicyjnej

Ocena użytkowników: 5 / 5

Szczegóły

Marek

Odsłony: 345

Gorącym tematem końca roku 2020 była likwidacja ulgi abolicyjnej. Nic dziwnego, gdyż zagadnienie to dotyczy wielu Polaków pracujących za granicą. Choć na razie komentarze ucichły, to problem powróci z wielokrotnie większą siłą na wiosnę 2022 roku, gdy zbliży się termin składania deklaracji podatkowych za 2021 rok – pierwszy rok skutków likwidacji ulgi – i, co będzie bardziej bolesne, konieczności zapłaty podatku w Polsce.

Ulga abolicyjna wiąże się z opodatkowaniem dochodów uzyskanych za granicą. Jest to temat nie tyle skomplikowany, co obszerny.

Najprościej mówiąc, stosowane są dwa sposoby opodatkowania dochodów osiągniętych za granicą. Jeden z nich jest o wiele mniej korzystny dla podatnika (podatnik musi zapłacić znacznie wyższy podatek niż w przypadku, gdyby zastosowany został drugi sposób opodatkowania). W 2008 roku weszła w życie ustawa wprowadzająca tzw. ulgę abolicyjną. Zastosowanie ulgi abolicyjnej przy niekorzystnym sposobie opodatkowania obniża kwotę płaconego w Polsce podatku, co powoduje, że wysokość płaconego podatku jest równa przy obu sposobach opodatkowania dochodów. Likwidacja ulgi spowoduje na powrót dysproporcje w kwotach płaconego podatku. Podatnicy do których ma zastosowanie mniej korzystny sposób opodatkowania dochodów, po likwidacji ulgi abolicyjnej zapłacą często o wiele większy podatek.

Niniejszy artykuł zawiera omówienie zasad opodatkowania dochodów uzyskanych za granicą, podkreśla różnice między metodami opodatkowania, przedstawia skutki wprowadzenia ulgi abolicyjnej w 2008 roku i skutki ograniczenia, a w praktyce likwidacji ulgi od 1 stycznia 2021 roku.

Zasady opodatkowania dochodów uzyskanych za granicą

Dochody osiągnięte za granicą opodatkowane są z wykorzystaniem jednej z metod:

• metody wyłączenia z progresją lub
• metody proporcjonalnego odliczenia

To, która metoda ma zastosowanie, określa dwustronna umowa międzypaństwowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zastosowanie metody wyłączenia z progresją przewiduje np. umowa zawarta przez Polskę z Niemcami. Metoda proporcjonalnego odliczenia przewidziana jest np. w umowach Polski z Austrią i Holandią.

Ponieważ w różnych krajach istnieją różne systemy podatkowe, trudno jest porównywać skutki obu metod dla opodatkowanie dochodów uzyskanych np. w Niemczech i w Austrii. Różnice w obu metodach lepiej przedstawić na przykładzie opodatkowania dochodu uzyskanego w tym samym kraju. Jako przykład posłużą w dalszym ciągu Niemcy.

Założenia:

1. Pan Adam Kowalski w styczniu i lutym 2020 roku pracował na podstawie umowy o pracę w Polsce uzyskując miesięczne wynagrodzenie brutto w wysokości 5.000 zł. Dojeżdżał do pracy autem 20 km.
2. Pozostałe miesiące 2020 roku pracował w Niemczech u niemieckiego pracodawcy zarabiając 2000 euro brutto miesięcznie.
3. Wspólnie z kolegą wynajmował tam mieszkanie płacąc miesięcznie połowę czynszu - 300 euro.
4. Miejsce zamieszkania w Niemczech położone jest w odległości 1.000 km od domu w Polsce.
5. Do zakładu pracy oddalonego o 20 km dojeżdżał autem.
6. We wrześniu spędził 9 dni urlopu w Polsce (5 dni roboczych).
7. Do kraju przyjechał także na święta 19 grudnia i wrócił do Niemiec w nowym roku.
8. Kurs euro wynosi 4,50 zł.
9. Pan Adam nie zadeklarował żadnego wyznania nie jest więc zobowiązany do zapłaty w Niemczech podatku kościelnego.

Założenia te mogą się wydawać zbyt szczegółowe. Jak jednak okaże się w dalszym ciągu są niezbędne do właściwej oceny różnicy skutków opodatkowania według obu metod.

Większość przykładów opodatkowania dochodów uzyskanych za granicą, które można znaleźć nawet na stronach poważnych instytucji zawiera dane modelowe, które pokazują jedynie mechanizmy metod opodatkowania nie obrazując jak wielki jest stopień obciążeń podatkowych w Polsce. Nawet dostępna na portalu podatkowym Ministerstwa Finansów broszura „Opodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą” zawiera jedynie uproszczone przykłady.

Oczywiście, uwzględnienie zbyt wielu czynników spowodowałoby nieprzejrzystość przykładu. Wydaje się jednak, że przyjęty zestaw założeń – nie komplikując zbytnio przykładu – umożliwia także jego praktyczne wykorzystanie w rozliczeniach podatkowych wielu Polaków pracujących w Niemczech.

Do sporządzenia deklaracji podatkowej w Polsce czy wyjaśnień podatkowych w Niemczech niezbędnych jest kilka informacji. Informacje te otrzymamy analizując przyjęte założenia.

Polska

• przychód pana Adama - 10.000,00 zł
• koszt uzyskania przychodu – 600,00 zł
• składka na ubezpieczenia społeczne – 1.371,00 zł
• składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu – 668,74 zł

Niemcy

• przychód pana Adama – 20.000,00 euro
• koszt uzyskania przychodu – 5.430,00 euro
• podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenie emerytalne – 1.488,00 euro
• składki na ubezpieczenie na wypadek bezrobocia – 240,00 euro
• składki na ubezpieczenie zdrowotne – 1460,00 euro
• składki na ubezpieczenie pielęgnacyjne – 305,00 euro

Metoda wyłączenia z progresją

Podatek do zapłacenia w Niemczech

Przychód uzyskany w Niemczech – 20.000 euro

minus koszt uzyskania przychodu – 5.430 euro

minus składki na ubezpieczenia podlegające odliczeniu – 3.493 euro

Dochód uzyskany w Niemczech pomniejszony o składki na ubezpieczenia – 11.077 euro

plus przeliczony na euro dochód uzyskany w Polsce – 2.089 euro

Podstawa opodatkowania – 13.166 euro

Podatek wyliczony według skali podatkowej – 663 euro

Wskaźnik procentowy podatku – 5,0357%

Podatek do zapłaty – 557,80 euro

Podatek do zapłacenia w Polsce

Przychód uzyskany w Polsce – 10.000 zł

minus koszt uzyskania przychodu – 600 zł

minus składki na ubezpieczenia społeczne – 1.371 zł

Dochód uzyskany w Polsce pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne – 8.029 zł

plus przeliczony na złote dochód uzyskany w Niemczech – 68.213,40 zł

Podstawa opodatkowania – 76.242 zł

Podatek wyliczony według skali podatkowej – 12.436,02 zł

Wskaźnik procentowy podatku – 16,3112%

Podatek wg wskaźnika procentowego – 1.309,63 zł

minus podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne – 668,74 zł

Podatek do zapłaty – 640,89 zł

Metoda proporcjonalnego odliczenia

Podatek do zapłacenia w Niemczech

Przychód uzyskany w Niemczech – 20.000 euro

minus koszt uzyskania przychodu – 5.430 euro

minus składki na ubezpieczenia podlegające odliczeniu – 3.493 euro

Podstawa opodatkowania – 11.077 euro

Podatek do zapłaty – 260 euro

Podatek do zapłacenia w Polsce

Przychód uzyskany w Polsce – 10.000 zł

minus koszt uzyskania przychodu – 600 zł

minus składki na ubezpieczenia społeczne – 1.371 zł

Dochód uzyskany w Polsce pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne – 8.029 zł

plus przeliczony na złote dochód uzyskany w Niemczech – 68.213,40 zł

Podstawa opodatkowania – 76.242 zł

Podatek wyliczony według skali podatkowej – 12.436,02 zł

minus podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne – 668,74 zł

minus przeliczony na złote podatek zapłacony w Niemczech – 1.170 zł

Podatek do zapłaty – 10.597,28 zł

Porównanie wyników obu metod

Podatki wyliczone według obu metod zestawmy w tabeli:

Łączny podatek, gdy ma zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia jest prawie 4-krotnie wyższy niż przy metodzie wyłączenia z progresją. Aby zlikwidować tę rażącą niesprawiedliwość wprowadzono w 2008 roku tzw. ulgę abolicyjną – odpowiedni przepis pozwala pomniejszyć podatek obliczony według skali podatkowej od sumy dochodów z obu państw nie o podatek zapłacony za granicą, a o podatek przypadający proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie. Ulga abolicyjna oznacza więc w praktyce zastosowanie metody wyłączenia z progresją.

Od 1 stycznia 2021 roku ulga abolicyjna zostaje ograniczona do kwoty 1.360 zł. Przy założonym kursie kwota ta jest równa 302,22 euro.

Nasza tabela przy ograniczeniu ulgi abolicyjnej będzie wyglądać następująco:

Oznacza to w praktyce likwidację ulgi abolicyjnej i prawie 4-krotne zwiększenie kwoty podatku.

Załóżmy teraz, że pan Adam w 2020 roku pracował jedynie w Niemczech, w Polsce nie uzyskał żadnego dochodu. Spójrzmy na tabelę:

Gdyby w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania z Niemcami przyjęto metodę proporcjonalnego odliczenia pan Adam zapłaciłby ponad 9-krotnie wyższy podatek(!). Skąd taki szokujący skok kwoty zobowiązania podatkowego? Składa się nań kilka przyczyn:

1. Osoba uważnie analizująca przykłady zwróci uwagę na różne wartości dochodu uzyskanego w Niemczech podlegającemu opodatkowaniu w Niemczech i w Polsce. Najwyraźniej widać to w przykładzie metody proporcjonalnego odliczenia. Podstawa opodatkowania w Niemczech wynosi 11.077 euro, a przeliczony na złote dochód uzyskany w Niemczech przyjęty do wyliczenia łącznego podatku równy jest 68.213,40 zł. Jak to możliwe, skoro założony kurs euro wynosi 4,50 zł? Przy tym kursie 11.077 euro równe jest 49.846,50 zł. Otóż nie ma tu błędu. W obu przypadkach punktem wyjścia jest taka sama kwota przychodu. Inne są jednak koszty uzyskania przychodu. Zgodnie z niemiecką ustawą o podatku dochodowym od przychodu można odliczyć między innymi koszty dojazdu do pracy (zależne od odległości), czy koszty prowadzenia podwójnego gospodarstwa domowego (koszty wynajmu mieszkania w Niemczech oraz koszty dojazdów do pierwszego miejsca zamieszkania – do domu w Polsce). Mogą to być znaczące kwoty. Polska ustawa o podatku dochodowym pozwala pomniejszyć przychód uzyskany w Niemczech o część diety za każdy dzień pobytu w związku z wykonywaniem pracy oraz o ryczałtowy koszt uzyskania przychodu z pracy najemnej – 300 zł miesięcznie jeśli miejsce pracy znajduje się poza miejscem zamieszkania.
2. Znaczna różnica w kwotach wolnych od podatku – w Niemczech wynosi ona w 2020 roku 9.405 euro, w Polsce dla dotyczącego naszego przykładu przedziału dochodów 3.089 zł.
3. Zdecydowanie większa stopa podatku w Polsce. Aby właściwie ocenić różnicę stóp podatkowych wyliczmy teoretyczny podatek od dochodu – bez pomniejszeń o składki na wszelkie ubezpieczenia. Taki dochód w Niemczech wyniósłby 14.570 euro, a podatek wyliczony według skali podatkowej wyniósłby 982,80 euro (łącznie z opłatą solidarnościową 1,80 euro), co daje nam stopę 6,75%. Dochód wyliczony zgodnie z polskimi przepisami wyniósłby 68.213,40 zł, a podatek według skali podatkowej 11.071,16 zł, co daje stopę 16,23% (!)

Wydaje się jednak, iż istnieje sposób na istotne ograniczenie wzrostu obciążeń podatkowych spowodowanego likwidacją ulgi abolicyjnej. Ale to temat na odrębny tekst.

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł